Willem Philippus van Tongeren

Willem Philippus van Tongeren werd op 11 januari 1897 geboren te Rotterdam. Zijn vader, die onderwijzer was, had nog twee zonen en één dochter. Na het lager en voorbereidend onderwijs bezocht hij de Kweekschool te Rotterdam. Op 4 mei 1928 trouwde hij te Den Haag — na een voor die tijd niet ongebruikelijke verlovingstijd van ca. 12 jaar — met Akke Sybrandina Visser, destijds rijkstelefoniste in Den Haag. Het paar vestigde zich aanvankelijk op de Randweg 104a te Rotterdam-Zuid en verhuisde in 1933 naar Tuindorp Vreewijk: Leede 130 (tussen Groenezoom en Krielerf). Uit het huwelijk zijn twee zonen geboren: Jan Evert (1930) en Alexander Rudolf (1932).De heer Van Tongeren was reserve-kapitein bij het 3e Regiment Infanterie en werd tijdens de mobilisatie van 1939 opgeroepen naar de kazerne ‘Markiezenhof’ in Bergen op Zoom. Tijdens de meidagen van 1940 had hij met zijn regiment stellingen betrokken in de ‘Hollandse Waterlinie’. Na de capitulatie meldde hij zich niet als krijgsgevangene. Hij was lid van de Algemene Vereniging van Nederlandse Reserve-Officieren te Rotterdam, waarvan J. Roodenburg destijds voorzitter was.In 1941 werd de heer Van Tongeren benoemd tot hoofd van de openbare jongensschool aan de Burgemeester Van Duylstraat te Rotterdam-West.Willem Philippus van Tongeren werd in 1942 door J. van der Wild (commandant OD Rotterdam-Zuid, die rapporteerde aan J. Roodenburg, commandant gewest 14) bij het OD-werk betrokken. Hij werkte aanvankelijk enkele uren per dag voor de OD, maar later werd dit een volledige dagtaak. Dit was mogelijk omdat hij voor zichzelf ziekteverlof had geregeld. Voor zover bekend bracht hij Duitse stellingen en andere verdedigingswerken in kaart. Deze informatie werd doorgespeeld aan de geallieerden.De heer Van Tongeren werkte op verschillende onderduikadressen. Eén daarvan was een kamer (met brandtrap als vluchtweg) in Hotel-restaurant ‘Het Witte Paard' aan de Groene Zoom in Rotterdam. Hij werkte nauw samen met Piet Slagboom geboren 21-11-1923, destijds wonende Wolvepad 7, die de oorlog overleefde. Gedurende de laatste jaren van de oorlog sliep hij ook vaak op een onderduikadres. Eén daarvan was bij de familie Tettelaar in het Krielerf.Van 5 september 1944 tot zijn overlijden was de heer Van Tongeren officieel aangesloten bij de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten, Gewest 14, Zuid-Holland-Zuid, district I Rotterdam, Bewakingstroepen, Afdeling Zuid, Staf.Bij de razzia op 10 november 1944 werd Van Tongeren niet opgepakt, omdat hij toen op een onderduik¬adres verbleef. De volgende morgen wilde hij J. van der Wild bezoeken in zijn huis aan de Lange Geer 111. Op zijn weg daar naar toe was hij op de fiets en vermoedelijk in gezelschap van Jan A. Engberts (Lange Jan) de voorganger (april - juli 1944) van Kees Bitter als leider van KP Zuid. Voor het huis van Van der Wild stond een Duitse overvalwagen geparkeerd. Een groep SD’ers onder leiding van Kriminalsekretär J.W. Hoffman was daarmee om ca. 09.00 uur aangekomen met de bedoeling J. van der Wild, die echter niet thuis was, op te halen. Op het moment dat Engberts en Van Tongeren daar passeerden doorzochten de SD’ers Hoffman en Siebers het huis en hield de SD’er Engelshoven zich bezig met de bewaking van G.J. (Bert) van der Wild, die ziek te bed lag. Bert zou later worden meegenomen, maar werd korte tijd later wegens zijn ziekte toch weer vrijgela¬ten. Bert van der Wild werkte niet voor de OD, maar was lid van de groep Albrecht.In of bij de overvalwagen bleven achter Kees Bitter en de SD’er-chauffeur Marinus Bianchi. Volgens latere verklaringen van Marinus Bianchi werd hij door Kees Bitter (die zich toen Henk liet noemen) attent gemaakt op twee naderende fietsers waarvan hij de linkse fietser moest staande houden en bij de wagen brengen. Bianchi verklaarde de hem aangeduide man te hebben staande gehouden, hem naar zijn persoonsbewijs te hebben gevraagd en vervolgens naar de achterkant van de auto gebracht. Toen de man lopend wegvluchtte is Bianchi hem met getrokken revolver achterna gegaan en heeft hem met twee gerichte schoten in nek en long neergeschoten. Toen het slachtoffer voorover op straat viel en geen tekenen van leven vertoonde is Bianchi weer terug naar de auto gelopen, waar hij door de daar aanwezige Duitsers werd gefeliciteerd. Men was toen in de veronderstelling dat het slachtoffer de commandant van de OD (J. van der Wild) was. Kort na het voorval is de Duitse overvalwagen met Hoffman, de overige SD’ers en Kees Bitter weggereden, ‘het lijk onverzorgd op straat achterlatende’. Kees Bitter, die werd aangesproken met Henk, was gekleed in het uniform van de SD. Hij zou zijn vermomd met een snor en een bril.Een ooggetuige, de destijds 12-jarige Cees Janssen, geeft een enigszins afwijkende lezing van het gebeurde. Een roodharige man stapte aan de rechterzijde uit de auto en wees naar een fietser die in zuidelijke richting reed. Gelijktijdig stapten één of meer andere mannen in uniform uit de auto en werd er iets geroepen in de richting van de fietser. Toen deze niet reageerde werd er met een geweer op hem geschoten. De fietser viel en kroop met een bruine aktetas in de hand naar het voetpad. Na een tweede schot bleef het slachtoffer liggen en bewoog hij niet meer. De getuige herkende het slachtoffer onder meer aan het lorgnet dat hij de val op de grond viel.Bekend is dat de buurman van de familie Van der Wild, de huisarts Oudkerk, ervoor heeft gezorgd dat het door de Duitsers op straat achtergelaten stoffelijk overschot — in strijd met de voorschriften — per ambulance naar het Zuiderziekenhuis werd vervoerd.Willem Philippus van Tongeren werd op 16 november 1944 begraven in het familiegraf op de Zuider Begraafplaats aan de Charloische Lagedijk (nu Slinge 50). Op 11 november 2011 is hij herbegraven op het Ereveld in Loenen van de Oorlogsgravenstichting. Zijn zonen legden daar op 11-11-2011 om 11.11 uur de grafsteen met zijn personalia. Op verzoek van de familie zijn de stoffelijke resten van de weduwe Van Tongeren-Visser naamloos bijgezet in het graf van haar man op het ereveld. Bron: Familie Van Tongeren. Sluiten

Op 16 juli 2014 heeft de Minister van Defensie het Mobilisatie-Oorlogskruis postuum toegekend aan W.Ph. van Tongeren als 'blijk van respect en waardering voor zijn inzet onder buitengewoon moeilijke omstandigheden'. Het Mobilisatie-Oorlogskruis is de enige onderscheidng die i.v.m. WO II kan worden toegekend aan leden van het voormalig verzet als gevolg van een Kabinetsbesluit van 9 juli 1951 (Kabinet Drees I). Sluiten

Ik was 8 jaar en woonde op de Leede op het stukje tussen de Schoovenhoek en de Langegeer. Het was een angstige tijd geweest, toen de hele buurt was afgezet en er zelfs bij het achterpad soldaten stonden. We hadden ook huiszoeking gehad door twee met geweren bewapende groenen. Maar die dag leek alles rustig en ik was op weg naar mijn vriendin die aan de overkant woonde. Toen ik voorbij het huis van dokter Oudkerk was gekomen, zag ik dat er op de Langegeer iets aan de hand was. Ik bleef op het bruggetje over de Leede staan. Er stond een gesloten zwarte auto voor het huis van Van der Wild, en een vrij kleine man in het zwart met een vrij kleine zwarte pet op stak de straat over. Toen zag ik dichterbij ook een man in een beige jas en een hoed op, hij had iets onder zijn rechterarm geklemd. Opeens viel de man onder zijn hoed uit, hij viel voorover op de straat. De kleine zwarte man schopte zijn hoed weg. Op dat moment kreeg ik een duw van iemand naast me, ik geloof dat het de heer Ooms was, een onderwijzer die ook op de Leede woonde, 'Rennen zei hij, en ik heb gerend, over de Leede, de Dreef, de Brink en toen door de achterpaadjes naar huis. Ik geloof niet dat ik er thuis iets over verteld heb. Pas veel later heb ik gehoord wie de man in de beige jas was: de heer van Tongeren. Sluiten